1900’lü yılların başında ortaya çıkmış olan yapay tatlandırıcılar günümüzde hem kilosuna özen gösteren bireyler hem de diyabet hastalığı olan bireyler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. Tatlandırıcılar şeker yerine kullanılabilir, sağlık açısından bir sakıncası bulunmadığı yapılan birçok araştırma tarafından kanıtlanmıştır.
Düşük kalorili ve/veya kalori içermeyen çeşitleri vardır. Kendi içinde iki gruba ayrılırlar; Sukroz, glikoz, fruktoz, mısır şurubu, maltoz, maltodekstrin, dekstroz, şeker alkolleri gibi Besin değeri olan-Enerji içeren tatlandırıcılar ve sakarin, aspartam, asesulfam-K, siklamat, alitam, sukraloz gibi Besin değeri olmayan-Enerji içermeyen tatlandırıcılar.
Gelişen teknoloji ile birlikte günümüzde, gebe ve emzikli bayanların, çocukların dahi rahatlıkla tüketebileceği doğal tatlandırıcılar üretilmektedir. Tüketicilerin aklında zaman zaman soru işaretleri yaratmasına rağmen, sağlık açısından değerlendirildiğinde enerji vermeyen tatlandırıcılarla hazırlanmış yiyecek ve içeceklerin tüketilmesinin herhangi bir sakıncası olmadığı yapılan araştırmalarla da desteklenmektedir ancak kullanım bireysel tercihe bağlı olarak değişmektedir.
Yapay tatlandırıcı türlerinin; Genel Bilgileri ve Maksimum Kullanım Dozları için aşağıdaki tablodan faydalanabilirsiniz…
bırakır,yüksek
konsantrasyonda acı
ve metalik tad
oluşturur, ısıya
dayanıklıdır. Aspartam 180 Sukroza benzer, acı tad 0-40 / 0-50 mg/kg
bırakmaz, ısıya
dayanıklı olmadığı için
piştikten sonra ilave
edilmelidir.
Asesülfam-K 130-200 Yüksek konsantrasyonda 0-9 / 0-15 mg/kg
acı ve metalik tad
oluşturur, kısık
ateşte tatlılığı
kaybetmez ancak
fırınlanan yiyeceklerde
tatlılığını kaybeder.
Siklamat 30 Acı ve metalik tad 0-7 / 0-11 mg/kg
oluşturur, ısıya
dayanıklıdır.
Alitam 2000 Acı tad bırakmaz, 0-1 mg/kg
ısıya dayanıklıdır.
Sukraloz 400-800 Sukroza benzer, 0-15 mg/kg
acı tad bırakmaz,
ısıya dayanıklıdır.
Günlük alınabilecek tatlandırıcı miktarı nasıl hesaplanmalı?
Dünya Sağlık Örgütü, ADI (Acceptable Daily Intake) değerleri ile günlük alınmasına izin verilen miktarları saptamıştır. Örneğin Aspartam için 40 mg/kg ADI değeri saptanmıştır. Yani gün içerisinde ağırlığımızın her 1 kg’ı için 40 mg aspartama izin verilmektedir. Bu da 60 kg ağırlığındaki bir kişi için (60 x 40) 2400 mg aspartama eşittir. Örneğin X firmasının yapay tatlandırıcılarını ele alırsak; her bir tablette 18 mg aspartam bulunmaktadır. Bu kişi 1 gün içerisinde (2400 / 18) 133 adet tatlandırıcı kullanabilir. Eğer daha düşük dozda (10 mg) aspartam içen Y’ yi tercih ettiğinde (2400 / 10) 240 adet tatlandırıcı tüketebilir.
Günlük hayatımızda bu dozlara ulaşmak pek mümkün olmamaktadır ancak litrelerce tatlandırıcı içeren diyet içecekler ile paket paket diyet bisküvi tüketilip, içilen her çay ve kahveye 1-2 tabletten daha fazla miktarda tatlandırıcı eklemesi yapılırsa bu değerlere ulaşılabilir. Bu nedenle her zaman söylediğimiz gibi dengeli ve sağlıklı beslenme hedefleri içinde her şeyden azar azar tüketmeye yüksek dozlara kaçmamaya özen gösterilmelidir.
